Categorie archieven: Interviews

In deze categorie komen interviews met onder meer schrijvers, illustratoren en uitgevers van prentenboeken

Interview Tjibbe Veldkamp

25 april, 2017Interviewsschrijveradmin

Dag Tjibbe Veldkamp, welke plek hebben prentenboeken in jouw oeuvre?

Een heel grote plek. Meer dan de helft van de boeken die ik geschreven heb zijn prentenboeken. Het zijn er intussen iets meer dan dertig. De bekendste zijn denk ik ‘Tim op de Tegels’ dat geïllustreerd werd door Kees de Boer, de boeken over Agent en Boef, ook met Kees de Boer en ‘Kom uit die kraan!’ dat getekend werd door Alice Hoogstad.

Wat maken prentenboeken voor jou anders dan andere kinderboeken?

Het grootste verschil voor mij is dat ik het schrijven van een prentenboek moeilijk als werk kan zien. Ook al is het mijn werk. Een prentenboek verzinnen is vooral een beetje keten. Ontspannen plezier maken. Een gewoon kinderboek schrijven is hard werken. Een tweede voordeel van prentenboeken boven andere kinderboeken is dat de samenwerking met een illustrator belangrijker is. Het mooiste moment bij het maken van een prentenboek vind ik het moment waarop ik voor het eerst de schetsen te zien krijg.

Jouw prentenboek “Kom uit die kraan!” was gekozen in de Prentenboek Top 10 voor de Nationale Voorleesdagen 2017 en heeft een Zilveren Griffel gewonnen. Hoe ben je op het idee gekomen voor dit prentenboek?

Ik hou ervan om in de tekst niet het hele verhaal te vertellen – het is leuk wanneer een kind dat goed kijkt daarvoor beloond wordt. In dit geval zocht ik naar een complete verhaallijn die ik vervolgens kon verzwijgen. Dat werd de bankroof op de achtergrond.

De eerste ideeën ontstonden in “het notitieboekje”: “kind dat in bulldozer rijdt en alles plat maakt.” En daar meteen onder: “Auto van bankrovers die nu niet kunnen ontsnappen.” Dat is het hele verhaal in een notendop! Wat hier al in zit is de verrassende ontknoping: het lijkt alsof het kind alles stuk maakt. Maar eigenlijk zorgt hij dat boeven niet kunnen ontsnappen.

Notitieboekje Tjibbe Veldkamp voor Kom uit die kraan

De samenwerking met Alice Hoogstad verliep heel prettig en soepel – als je het ‘samenwerking’ kunt noemen. Eerst deed ik mijn werk. En toen deed Alice haar werk. Ze heeft me wel laten zien wat ze gemaakt had, maar dat was zo goed als perfect, dus veel overleg was er niet nodig.

illustratie kom uit die kraan — … en zo is de tekst uiteindelijk in het prentenboek gekomen, illustratie Alice Hoogstad

Hoeveel exemplaren zijn er inmiddels verkocht?

Precies weet ik het niet, maar het zijn er meer dan 10.000. De Griffel en de Prentenboek Top 10 en ook de Pluim van de Maand hebben hier zonder twijfel erg aan bijgedragen.

Hoe ga je te werk bij het schrijven van een nieuw prentenboek? Kun je jouw werkwijze toelichten?

Het idee vind ik het allerbelangrijkst. Als het idee goed is, ben je er eigenlijk al. Dan komt er natuurlijk nog wel een traject van uitwerken en indelen en redigeren en overleggen – maar als het idee goed is, kan dat eigenlijk niet meer misgaan. Het liefst schrijf ik een verhaal met een bepaalde illustrator in mijn achterhoofd. Ik probeer tijdens het schrijven het verhaal te zien in de stijl van die tekenaar – niet dat ik dat goed kan, hoor! Helemaal niet! Maar het helpt toch. In ieder geval dwingt het me om iets te maken dat visueel interessant is.

‘s Ochtends ga ik meteen na het ontbijt naar mijn schrijfkantoor. Daar heb ik geen internet en er is ook helemaal niks te doen. Er ligt alleen een opschrijfboekje en een potlood op mijn bureau. Met dat boekje en het potlood probeer ik dan – daar is dat woord weer – plezier te maken. In dat beginstadium is plezier het allerbelangrijkst. Als ik het zelf grappig, spannend of mooi vind is er een kans dat anderen het ook zullen waarderen.

Wat is er veranderd in jouw werkproces na je debuut? Wat zijn echte leermomenten geweest?

Aan mijn werkproces is heel weinig veranderd, ben ik bang. Ik weet in ieder geval nog steeds niet hoe het moet.

Ik denk dat ik wel veel geleerd heb van voorlezen aan kinderen. Toen ik begon met schrijven had ik nog nooit een kind van dichtbij gezien, niet meer sinds ik zelf kind-af was. Door voor te lezen aan kinderen heb ik meer gevoel gekregen voor waar ze om lachen en wat ze wel of niet begrijpen.

Is het niet heel lastig in Nederland om als beginnende schrijver een uitgever te vinden voor je prentenboek? Zeker als je zelf niet kunt tekenen….?

Ja, het is niet makkelijk. Je moet om te beginnen natuurlijk een verhaal schrijven waar kinderen, als het getekend is, plezier aan kunnen beleven. Dat valt misschien nog wel mee. Een tweede is dat ook een uitgever moet verwachten dat hij of zij er geld aan zal verdienen. Dat is lastiger. Maar helemaal onmogelijk is het niet! Er blijven nieuwe prentenboekenschrijvers debuteren. En de uitgeverijen die ik ken nemen ingezonden manuscripten heel serieus. Vaak zijn het ervaren acquirerend redacteuren of de uitgevers zelf die de stapel met ingezonden verhalen doorkijken. Dat doen ze, omdat ze wel degelijk op zoek zijn naar nieuwe schrijvers en goede verhalen. Als ik één advies zou moeten geven is het dit: zorg dat je een supergoed verhaal hebt. Dus niet gewoon goed, maar briljant. Probeer op te vallen met jouw verhaal. Nergens anders mee.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers? En waarom zijn dit jouw favorieten?

Jazeker, heel veel! ‘Hoe Tom won van Kapitein van Urk en zijn sportieve huurlingen’ van Russell Hoban en Quentin Blake blijft een bron van inspiratie. Een van de vele dingen die mij aanspreken in dit boek is dat delen van de tekst volstrekt onbegrijpelijk zijn. Maar in beeld is het verhaal volkomen helder. ‘Ssst! We hebben een plan!’ van Chris Haughton vind ik ook fantastisch. Het verhaal bevat heel sterke cliffhangers. En dan is er ook nog de ontroerende naíviteit van het kleinste jagertje dat de vogels, die ze willen vangen, steeds gedag zegt.

Verder ben ik ook fan van een aantal prentenboekschrijvers uit het Nederlands taalgebied: Leo Timmers, Loes Riphagen, Marjet Huiberts, Edward van de Vendel, Mathilde Stein, Bette Westera – het zijn er teveel om op te noemen.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

Later dit jaar verschijnt ‘Handje?’ een prentenboek dat ik samen maakte met Wouter Tulp. Het startpunt was: een meisje loopt hand in hand met haar vader. Om te komen waar ze naartoe wil stapt ze over op andere vaders zoals je overstapt van de ene tram of bus op de andere. Intussen heeft Wouter werkelijk fantastische illustraties gemaakt.

Ook Kees de Boer en ik maken samen weer een prentenboek, waar ik heel blij mee ben. Het verhaal zit vol ruimtemonsters – dat is een specialiteit van Kees, dus het komt vast goed.

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende auteurs (van prentenboeken)?

Probeer altijd met jouw verhaal de toekomstige tekenaar ervan blij te maken. Kun jij uitleggen waarom dit verhaal echt vierentwintig bladzijden met illustraties nodig heeft? En kun je uitleggen wat het is in jouw verhaal dat maakt dat een tekenaar niet kan wachten om het te tekenen?

Wil je meer weten over Tjibbe Veldkamp en zijn werk als schrijver van prentenboeken en kinderboeken? Neem dan eens een kijkje op zijn website.

Interview Harmen van Straaten

5 april, 2017Interviewsillustrator, Leopold, schrijveradmin

Dag Harmen van Straaten, welke plek hebben prentenboeken in jouw oeuvre?

In mijn oeuvre nemen prentenboeken een belangrijke plaats in. Helemaal precies weet ik het niet, maar ik denk dat ik inmiddels 30 prentenboeken heb getekend en geschreven. Met “De liefste kusjes zijn voor jou” en “Tim en de boot naar Timboektoe” brak ik een beetje door en daarna volgden nog vele prentenboeken. Met het boek “Een opa om nooit te vergeten” met Bette Westra won ik twee internationale prijzen en werd ik uitgenodigd voor een tentoonstelling van mijn werk in Tokio.

Mijn boeken over Spuit Elf de brandweerolifant verschenen in vele talen en er werd in Nederland door theatergroep Terra een musical van gemaakt. Van mijn prentenboek “De Kleine Sneeuwman” werd een Chinees/ Nederlandse muziekproductie gemaakt met premières In China en Nederland. Voor mij nemen prentenboeken een hele belangrijke plaats in.

Jouw prentenboek “Hé, wie zit er op de wc?” was gekozen in de Prentenboek Top 10 voor de Nationale Voorleesdagen 2017. Helpt dat bij de promotie en verkoop van het boek?

Het idee een boek te maken over de WC ontstond in overleg met uitgeverij Leopold, en dat ben ik toen gaan uitwerken. Maar het deel uitmaken van de selectie is natuurlijk wel super fijn hoor. Het helpt zeker. Jaren geleden was dat ook zo met “Spuit Elf en de brandweerolifanten” en “de Wedstrijd van Eend”. Maar toen waren de voorleesdagen nog niet zo bekend als nu.

Spread uit "Hé wie zit er op de wc? Harmen van Straaten, Leopold, 2015 — Spread uit “Hé wie zit er op de wc? Harmen van Straaten, Leopold, 2015

Hoe ga je te werk bij het maken van een prentenboek? Kun je jouw werkproces toelichten?

Het begint altijd met een klein idee van drie of vier zinnen. Ik vind dat je het verhaal ook moet kunnen samenvatten in een klein aantal zinnen. Je moet gewoon niet te veel hoeven uit te leggen. Het verhaal moet meteen duidelijk zijn en een ritmisch beeldverhaal zijn. Ik vind het heel fijn er een soort voordracht op rijm van te maken, want dat leest makkelijk voor en kinderen vinden het leuk om mee te rijmen. Ik hoor het ook vaak op scholen en bibliotheken dat ze dat prettig vinden. Ik pretendeer helemaal niet over goede rijmschema’s te beschikken. Ik zeg altijd maar: Het moet lekker lopen. Maar ik moet zeggen, er wordt ook wel anders over gedacht. Maar ik ben lekker eigenwijs dus….

Ik begin met een tekst dan deel ik in spreads het verhaal in. Daarna begint het schetsen. En daarna verandert de tekst ook steeds mee tot het einde aan toe. Want het mag nooit een praatje bij een plaatje worden. Tekst en beeld vullen elkaar aan en vertellen soms ook nog een extra verhaal.

Ik ben in de loop der jaren simpeler gaan schrijven. Ook door mijn ervaringen op scholen en bibliotheek bezoeken. Mijn begeleiding door goede redacteuren en openstaan voor hun suggesties hebben mij verder gebracht.

Hoe vind je het om zelf de tekst te schrijven?

Ik vind zelf schrijven altijd een spannende reis. Je vertrekt en je weet een beetje waar je naar toe wilt, maar dat kan onderweg allemaal veranderen. Dat maakt het spannend. Even gewoon linksaf slaan en zien waar je dan uitkomt.

Wat zijn jouw favoriete materialen / technieken / media om te illustreren?

Heldere inkt en glad papier. Ik ben het gewend en durf dan niet iets anders te doen…

Waar moet je op letten bij het gebruik van deze materialen?

Ik doe maar wat, als ik heel eerlijk ben. Ik denk niet zo na en volg gewoon mijn gevoel.

Illustratie uit "Joris puzzelt een dino", Harmen van Straaten — Illustratie uit “Joris puzzelt een dino”, Harmen van Straaten, Leopold 2017

Je hebt voor heel veel auteurs en uitgeverijen kinderboeken geïllustreerd. Aan welk boek, auteur en/of uitgeverij bewaar je de beste (of leuke) herinneringen en op welke ben je het meest trots?

Ik heb een rijk illustratie- en schrijfleven met veel bijzondere momenten en ik voel me bevoorrecht met zoveel getalenteerde mensen te mogen samenwerken. Aan één samenwerking bewaar ik hele bijzondere herinneringen.

“Het Sleutelkruid” van Paul Biegel was als kind mijn lievelingsboek en het was een hele bijzondere ervaring om dat boek opnieuw te mogen tekenen. Terwijl de originele tekeningen van Babs van Wely al schitterend waren!

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers?

Jazeker, ik ben een fan van Thé Tjong-Khing en Carl den Hollander. Dat zijn twee enorme grote Nederlandse talenten.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

Op dit moment heb ik net een prentenboek af met de titel “Joris puzzelt een dino”. Joris is een puzzelkampioen en is in alles de beste. Een ding zou hij nog heel graag willen weten. Hoe maak je van een stapel botten een dino? Daarom laat hij zich opsluiten in een museum. Maar dan gebeurd er iets rampzalig. Alle dino’s storten die nacht in elkaar. Wordt Joris nu ook kampioen dino puzzelen?

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende auteurs en illustratoren (van prentenboeken)?

O, dat is een moeilijke vraag. Kies een makkelijk onderwerp. Kies een onderwerp dat past bij kinderen van 3 t/m 6. Maak het ze niet te moeilijk, maar ook niet te makkelijk. Zorg voor een onvoorspelbaar plot. En… het moet altijd goed aflopen. We willen toch wel dat de lezers lekker en tevreden gaan slapen. Want dat is belangrijk, plezier in voorlezen. Een warm moment met je vader, moeder, opa of oma, juf en meester.

Meer informatie over Harmen van Straaten en zijn werk als auteur en illustrator van (prenten)boeken kun je vinden op zijn website.

Interview Ingrid en Dieter Schubert

2 november, 2016Interviewsillustrator, Lemniscaat, schrijveradmin

Dag Ingrid en Dieter Schubert, welke plek hebben prentenboeken in jullie oeuvre?

Een prentenboek leeft van de prenten. Zo kan een heel klein kind al zijn eigen verhaal maken en opgaan in zijn eigen fantasie. Het allermooist is natuurlijk wel het ‘koestermoment’! Samen met je kind op de bank zitten, de tijd nemen en een verhaal voorlezen of vertellen met je eigen woorden. Of het kind laten vertellen en samen blijven ontdekken. Deze periode duurt niet zo lang! Zodra een kind goed zelf kan lezen is dit voorbij.

Hoe gaan jullie je te werk bij het maken van een prentenboek?

Wij werken graag samen, dat doen wij inmiddels ruim 36 jaar. Het betekent echter niet dat wij altijd in een ruimte en dicht bij elkaar zitten. Wij bedenken een verhaal, of krijgen een verhaal aangereikt. Dat hebben wij de laatste drie jaar vaker gedaan; samenwerken met collega’s.

Eerst is er het verhaal, dan brainstormen wij over de vorm en de inhoud. Pas als het verhaal goed in elkaar zit beginnen wij te schetsen. Ieder voor zich, wij bekijken de tekeningen en kijken naar aanknopingspunten en verschillen in opvatting. Onze kritiek op elkaars werk is altijd constructief maar eerlijk. Pas als wij beiden tevreden zijn, de rode draad door de tekeningen zien lopen, beginnen wij met uitwerken. Ook hier hebben wij de laatste jaren uitgebreide gesprekken over. Met kleur roep je een stemming op. Hoever kunnen wij gaan in het reduceren van vorm? Wat moeten wij alleen suggereren?

Ons eerste prentenboek was een grap, wij begonnen naïef en onbevangen. Daarna werden wij professionals en sindsdien behoeden wij onze lichtheid en speelsheid. Het zou verkeerd zijn als een boek voor kinderen teveel vanuit het hoofd en niet vanuit het gevoel zou worden gemaakt. Alleen maar artistiek of pedagogisch verantwoord gaat dikwijls over de hoofden van kinderen. En dat willen wij niet.

Wat zijn jullie favoriete materialen / technieken / media om te illustreren? En waarom?

Wij komen steeds weer terug op potlood, aquarel, kleurpotlood en pastel.

Met potlood maken wij de voortekening.

Aquarel is zeer moeilijk maar heeft een schittering en lichtheid, die door een ander medium nauwelijks geëvenaard kan worden. In combinatie met pastel ontstaat een grote kleurintensiteit. Vroeger werkten wij in zachte, harmonieuze tinten, nu zijn wij verliefd op contrast en helderheid.

Waar moet je op letten bij het gebruik van deze materialen / technieken / media?

Potlood en pastel zijn droge technieken. Die kun je sturen – tot bepaalde hoogte. Pastel kan dof worden als er teveel gemengd wordt.

Aquarel is een waterverftechniek. Hiermee kunnen mooie overgangen geschilderd worden. Teveel aan water veroorzaakt verfplassen, te weinig oogt stijf en streperig.

Het is een moeilijke techniek, want er kan niet vaak en veel gecorrigeerd worden. Dat zou het papier beschadigen, wat vochtig en zuigkrachtig is.

Jullie hebben al heel wat prentenboeken geïllustreerd. Hoe zorgen jullie er voor dat ieder boek toch weer uniek en verrassend is?

Wij willen de verwondering behouden. Wij behoeden elkaar voor het terugvallen in een oud stramien. Dat is niet altijd makkelijk want elk nieuw boek wordt zo opnieuw een uitdaging. Maar dat vinden wij prettig. Wat bij het ene boek goed uitpakte, past niet bij een ander boek.

Wij vinden het een prettige speurtocht om te kijken hoe wij emotie kunnen verbeelden, zonder opdringerig te zijn. Dat wil zeggen: ingehouden expressie, geen overdaad. Dan wordt een illustratie gauw tot een karikatuur.

Aan welk prentenboek bewaren jullie de beste (of leuke) herinneringen / op welke zijn jullie het meest trots?

Bijna al onze prentenboeken zijn nog op de markt. Natuurlijk zie je dat stijl en adaptatie bij de kijker en voorlezer de laatste jaren enorm veranderd is. Ook prentenboeken zijn aan de tijd overgeleverd. Vroeger lag meer nadruk op tekst, illustraties waren ingekaderd of kleine illustraties volgden grotere op.Nu is tekst bijvoorbeeld tot een minimum beperkt, de illustraties geven enkel de essentie aan, moraal ligt er niet meer zo dik op.

Ons eerste prentenboek “Er ligt een krokodil onder mijn bed”. Misschien hangt hier ons hart en de fijne herinneringen het meest aan. “Er ligt een krokodil onder mijn bed” is dan wel inmiddels 36 jaar oud, maar de kern blijft universeel en ijzersterk. Daarom hebben wij drie jaar geleden een nieuwere versie gemaakt. De grote lijn is behouden, het is verjongd en vlotter. Maar ook alle andere boeken zijn ons heel lief!

Illustratie uit "Er ligt een krokodil onder mijn bed" van Ingrid en Dieter Schubert — Illustratie uit “Er ligt een krokodil onder mijn bed” van Ingrid en Dieter Schubert, Lemniscaat, 2014 (oorspronkelijk 1980)

Hebben jullie zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers? En waarom zijn dit jullie favorieten?

Maurice Sendak was en is met ‘Max en de Maximonsters’ nog steeds onze grote inspirator.

Thé Tjong Khing bewonderen wij vanwege zijn bedrieglijk eenvoudige illustraties. Hij is vaak gekopieerd, maar zijn niveau is door niemand bereikt. Khing heeft aan een kleine beweging, de houding van een hoofd of een schalkse blik, genoeg om een extra dimensie toe te voegen. Er zit veel humor in zijn illustraties en verrassende beeldideeën.

Deze twee vinden wij bijzonder, maar er zijn zoveel meer collega’s wiens werk wij volgen en die ons inspireren. Van onze leeftijd maar vooral ook de nieuwe generatie.

Zijn jullie momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kunnen jullie al een tipje van de sluier oplichten?

Wij hebben afgelopen jaar veel met collega’s samengewerkt.

Janis Ian: Piepkleine Muis
Edward van de Vendel : Opvrolijkvogeltje
Ted van Lieshout: ventje zoekt een vriendje
En nu zijn wij bezig met een idee van Daan Remmert de Vries: Konijnentango.

Wij hebben er veel plezier aan, maar verheugen ons er ook weer op, volgend jaar over ons eigen prentenboek na te kunnen denken.

Illustratie uit "Opvrolijkvogeltje" van Ingrid en Dieter Schubert — Illustratie uit “Opvrolijkvogeltje” van Ingrid en Dieter Schubert, Edward van de Vendel, Lemniscaat, 2015

Hebben jullie tot slot nog (meer) tips voor beginnende illustratoren en schrijvers (van prentenboeken)?

Ieder moet zijn eigen weg gaan. Niet geleid door kortstondig succes maar vanuit de drijfveer een mooi, warm, verrassend boek te willen maken voor kleine kinderen. Want zij zijn onze doelgroep.

Ingrid (Essen, 1953) en Dieter (Oschersleben, 1947) Schubert maken al meer dan dertig jaar samen prentenboeken. Toch vallen ze niet in herhaling: steeds weer maken ze nieuwe prachtige prentenboeken die blijven verrassen.

Meer informatie over Ingrid en Dieter Schubert en de (prenten)boeken die zij maken kun je vinden op hun website.

Prentenboek debuut Loetjoeboek

26 april, 2016Interviews, Nieuwe Prentenboekeneigen beheeradmin

Dag Pierre, gefeliciteerd met je prentenboek debuut “Loetjoeboek”. Kun je kort vertellen waar het prentenboek over gaat?

Loetjoeboek begint met het feestje voor de vierde verjaardag van de hoofdpersoon Loetjoe; een aandoenlijk beestje dat woont op het eiland Senang. Een fantasiewereld van kunstenares en illustratrice Roxanne Monsanto. De topografische kaart van Senang staat op de binnenkant van het omslag. De dieren die op Senang leven, zijn al even fantasierijk. Zo is Loetjoe een kruising tussen een giraf, een koe en een Jack Russel terriër. Na zijn verjaardag ligt hij lang wakker, want de volgende dag gaat Loetjoe voor het eerst naar school. Een spannende dag die dan ook een spannend avontuur oplevert.

Er zijn al meerdere prentenboeken met als thema “naar school gaan”. Wat maakt “Loetjoeboek” een goede aanvulling?

De kracht van Loetjoeboek zit hem in de adembenemende wereld die Roxanne geschapen heeft. En die ze in twaalf acrylverf schilderijen heeft uitgewerkt. Ze heeft hier meer dan een jaar aan gewerkt; iets dat uniek is in de huidige kinderboekenwereld. Het geduld en de liefde waarmee ze dat gedaan heeft, moet de lezer zien en voelen. We noemen het dan ook een ‘ouderwets mooi’ prentenboek. Dat is het trouwens ook qua tekst. Waar uitgevers tegenwoordig in deze vluchtige wereld sturen op zo kort mogelijke teksten, hebben wij een lekker voorleesboek gemaakt. Niet alleen het thema ‘eerste schooldag’ komt aan bod, maar ook de historie en het landschap van Senang, vol grotten, woestijnen, cactussen en bergen. Het is een prentenboek waar kinderen veel in kunnen ontdekken en dat daardoor niet snel zal vervelen. De allerkleinsten kunnen bijvoorbeeld op zoek gaan naar het blauwe hagedisje dat op elke pagina voorkomt.

Eerste pagina uit Loetjoeboek, Pierre Carrière en Roxanne Monsanto, Senang, 2016

Hoe is “Loetjoeboek” tot stand gekomen?

Het idee is ontstaan vanuit kinderopvang Senang. De eigenaresse wilde de kinderen aan het eind van hun verblijf graag een boek meegeven. Aangezien kinderen daar weggaan omdat ze naar school gaan, was de eerste schooldag een logisch thema. Kunstenares Roxanne bedacht het verhaal en maakte de schilderijen. Ik stapte laat in als tekstschrijver. Gelukkig kon ik nog wat thema’s toevoegen. Zo voelt Loetjoe de spanning van de eerste schooldag in zijn buik. Hij heeft op zijn verjaardag geen zin in taart. Naarmate het verhaal vordert, neemt het vervelende gevoel in zijn buik langzaam af. Na schooltijd heeft hij zelfs honger! Kinderen leren zo dat ze spannende momenten vaak in hun buik voelen; alsof er een knoop in hun maag zit.

Daarnaast is het een verhaal waarin Loetjoe zijn eigen held wordt, omdat hij zijn eigen angst overwint. Als hij op de laatste pagina zijn angst ook nog eens benoemt, krijgt hij een groot compliment van zijn moeder: ‘Je bent pas echt een grote jongen als je bang durft te zijn. En daarover praat.’ Veel kinderen zijn toch geneigd om angst weg te stoppen of te overschreeuwen; zich groot te houden. Iets dat natuurlijk niet goed is.

Illustratie uit Loetjoeboek, Roxanne Monsanto, Senang, 2016

Je hebt “Loetjoeboek” in eigen beheer uitgegeven. Kun je daar wat meer over vertellen?

Toen we het boek af hadden, heb ik mijn vriend Tjibbe Veldkamp erbij gehaald. Hij heeft al heel wat succesvolle kinder- en prentenboeken geschreven. Hij was erg enthousiast en vond dat we moesten proberen om het landelijk uit te geven. Hij heeft trouwens ook nog wat nuttige aanwijzingen gegeven voor de tekst. Tjibbe heeft een paar uitgeverijen doorgegeven. Die hebben we benaderd. Ze vonden het allemaal prachtig, maar twijfelden aan de commerciële mogelijkheden. Betekent dat dat we niet bekend genoeg zijn in de kinderboekenwereld? Of dat onze fantasiewereld te veel afwijkt van die van de mainstream prentenboeken?

Wij hebben in ieder geval snel besloten om het in eigen beheer uit te geven (red. zie ook zelf uitgeven). Zo konden we ook qua vormgeving, formaat en vouwwijze onze eigenzinnige ideeën doorvoeren. En de beste drukker van Nederland in de arm nemen, die het boek zeer duurzaam gedrukt heeft via waterloos offset, met inkt op plantaardige basis en op bijzonder fraai, FSC-gecertificeerd papier.

Loetjoeboek is daardoor een prentenboek geworden van een kwaliteit die je niet vaak meer ziet. Het drukwerk was natuurlijk niet goedkoop. We hebben ongeveer 4.000 euro betaald voor 1.000 boeken; gefinancierd van ons eigen spaargeld. We hebben een imprint laten maken – Uitgeverij Senang – door uitgeverij De kleine Uil, waar ik al drie boeken heb uitgegeven. Hierdoor ligt Loetjoeboek bij het Centraal Boekenhuis, is het te bestellen bij alle boekwinkels en staat het ook online, bijvoorbeeld op Bol.com. Het boek heeft ook een eigen website (www.loetjoeboek.nl) waar het te bestelen is en waar bezoekers de eerste vijf pagina’s kunnen zien en lezen.

Wat zijn jouw leermomenten geweest?

Wat we geleerd hebben? Ten eerste dat we bij een volgend boek eerder bij elkaar gaan zitten en meer samen gaan werken in de conceptfase. Ten tweede: de volgende keer gaan we waarschijnlijk gebruik maken van crowdfunding. Het voordeel is dan dat mensen in onze directe omgeving het boek al gekocht en betaald hebben voordat de drukwerkrekening komt. Nu moeten we toch nog veel inspanningen leveren om het in onze familie-, vrienden- en relatiekring te verkopen. Veel mensen hebben toegezegd dat ze het willen hebben, maar het moet nog wel even geregeld worden. Gelukkig hebben we al wel aardig wat regionale en landelijke publiciteit rond het boek.

Krijgt Loetjoeboek nog een vervolg?

Loetjoeboek krijgt zeker een vervolg! Het eiland Senang is zo groot en heeft zoveel prachtige landschappen, die komen in het nieuwe boek allemaal aan bod. Hoofdpersoon is dan Bagoes, een paars nijlpaard met kleine drakenvleugeltjes op zijn rug. Hij woont in de moerassen in het Noorden en moet helemaal naar het Zuiden van het eiland. Bagoes heeft namelijk pijn aan een tand en de tandarts woont aan de andere kant van het eiland. Steeds meer beestjes sluiten zich bij hem aan om hem te ondersteunen. Zo wordt de stoet steeds groter en bonter. Eenmaal aangekomen, blijkt de tandarts een muisje met een hoorn op zijn snuit te zijn. Die kan helemaal niet bij de tand van Bagoes; hij is even groot als die tand! Maar Bagoes en zijn vrienden bedenken een slimme oplossing voor de tandarts om bij de tand te kunnen komen. Het eerste plan mislukt jammerlijk, maar uit de puinhopen daarvan ontstaat het tweede plan, dat wel slaagt. Waar Loetjoeboek begint met een gezellig feest, eindigt het boek over Bagoes daarmee.

Matilda en Kleine Vis

13 april, 2016Interviews, Nieuwe PrentenboekenLemniscaat, Rubinsteinadmin

Dag Noor, gefeliciteerd met je prentenboek debuut “Matilda en Kleine Vis”. Kun je kort vertellen waar het prentenboek over gaat?

Matilda, een meisje van 5 jaar, gaat met haar oma een weekje op vakantie in een huisje aan zee. Op een middag gaat Matilda op het strand schelpen zoeken. In het zand vindt ze een kuil met water, het lijkt wel een zwembadje. Ze heeft het warm en stapt in het water.
Wie praat daar tegen haar? Het is Kleine Vis. Hij is zijn ouders kwijt. Ook Matilda blijkt veel te ver afgedwaald, waar is oma nou? Matilda en Kleine Vis besluiten om samen te blijven en worden vrienden.

Als de golven het strand oprollen, komt gelukkig oma aangehold. Op veilige afstand van de zee kijken ze samen hoe Kleine Vis met zijn ouders wordt herenigd. De volgende ochtend gaan oma en Matilda op het strand kijken. De kuil is weggespoeld, maar daarvoor in de plaats liggen prachtige schelpen. Matilda maakt er de mooiste zandtaart mee van de vakantie, en oma maakt er een foto van. Als ze weer thuis zijn, komt oma een cadeautje brengen. Het is de foto in een mooi lijstje, een herinnering aan Matilda’s avontuur. En ook Kleine Vis is haar niet vergeten!

Hoe is “Matilda en Kleine Vis’ tot stand gekomen?

Ik ga graag in Frankrijk op vakantie en strijk dan neer bij een dorpje aan de Atlantische Oceaan, Montalivet. Je hoort daar altijd de zee ruisen. Ook wandel ik elke dag langs het strand en zoek dan mooie schelpen. Vijf jaar geleden ontmoette ik daar een Engels kleutertje, Matilda. Op het strand stampten we samen in poeltjes water, achtergebleven tijdens eb. Het meisje had een enorme fantasie, alles aan haar vond ik bijzonder.
1,5 jaar later zat ik na een lange werkdag te dommelen in de trein naar huis. Plotseling daalde het verhaal van Matilda en Kleine Vis neer in mijn hoofd. Ik ben het meteen gaan opschrijven. Het bleek een samenvoeging van mijn vakantiebelevenissen en onverwachte fantasie.

Pagina uit Matilda en Kleine Vis, Noor Kamerbeek en José Vingerling, Rubinstein 2016

Hoe ben je te werk gegaan qua illustraties, tekst en muziek?

De ruwe versie van het verhaal zat twee jaar in mijn computer. Ik stuurde het soms naar iemand voor commentaar. Begin 2014 werd ik wegbezuinigd op mijn werk bij de omroep als programmamaker en producent klassieke muziek. Van Matilda en Kleine Vis heb ik toen mijn werk gemaakt. Ik ben het gaan herzien en er samen met een redacteur aan gaan werken.

Daarna heb ik aan de illustratrice José Vingerling gevraagd om een proeftekening te maken. Die was meteen raak. Haar kleutertje was gewoon de ideale (fantasie) Matilda.
Omdat ik ook professioneel musicus ben, is muziek een belangrijk onderdeel van mijn leven. Aan mijn goede collega en componist Dominy Clements heb ik gevraagd om muziek bij het verhaal te componeren. Ik wist dat hij iets leuks zou schrijven. Samen hebben we de muziek helemaal op het verhaal toegesneden; de personages kregen ieder een eigen melodietje, belangrijke- en spannende momenten werden extra benadrukt in de muziek. Het resultaat was zo leuk dat we besloten om de muziek uit te breiden zodat we ook in het theater konden spelen. Er kwam een Ouverture bij en een meezing-liedje. In december 2014 hebben we dit opgenomen voor de cd, samen met een kinderkoor uit mijn woonplaats Voorburg. Actrice en stemkunstenares Marijke Beversluis werd mijn vertelster. Ik hoorde haar declameren in een operaatje, en wist meteen dat zij ‘oma’ moest worden.

Welke weg heb je bewandeld voordat “Matilda en Kleine Vis’ ” uit werd gegeven?

In mijn netwerk had ik ooit kennisgemaakt met een eenmans-kinderboekenuitgeverij.
Die heb ik in de lente van 2014 benaderd. De reactie was heel enthousiast en mijn boekje zou daar terecht kunnen. Echter, ik zou pas begin 2015 een contract aangeboden krijgen.
Na een half jaar verloor ik het vertrouwen in deze toezegging en heb toen 2 andere uitgeverijen gepolst: Lemniscaat en Gottmer. Omdat die procedure langzaam gaat – pas na 4 maanden had ik beider antwoord binnen, helaas een afwijzing – besloot ik op eigen houtje verder te gaan.

Wilde ik in 2015-16 ook voorstellingen spelen, dan moest ik beginnen met de acquisitie. In december 2014 stelde ik zelf een contract op voor de illustratrice, en een deadline vast. De cd namen we ook in december op, die moest helpen bij de verkoop aan theaters en zalen.
Omdat ik alles in eigen hand had, kon ik actief aan het hele proces van tekeningen, opmaak tot en met de drukker meewerken. Dat was fantastisch om te doen, en ook heel leerzaam.

Ik wilde de uitgave ook in eigen beheer doen, maar op het laatste moment, in juni 2015, heb ik toch nog Uitgeverij Kiem (inmiddels Prominent) gevraagd om voor mij een ISBN-nummer aan te vragen en mij te vertegenwoordigen bij het Centraal Boekhuis. Voor promotie en eigen verkoop heb ik een website laten bouwen: www.matildaenkleinevis.nl

De uitgever heeft zich ook ingezet voor de promotie, omdat hij zeer enthousiast was.
In december 2015 zag een kennis mijn boek en cd, en heeft mij aanbevolen bij Uitgeverij Rubinstein. Deze hebben Matilda en Kleine Vis overgenomen van Kiem/Prominent en in hun zomeraanbod 2016 opgenomen. Ik ben daar natuurlijk heel erg blij mee.

Wat zijn jouw leermomenten geweest?

Vanaf januari 2014 heb ik elke dag aan mijn verhaal gewerkt. Samen met de redacteur stoeide ik met woorden, een heel leuk proces. Ik schrijf al vanaf de jaren 80 over mijn vakgebied, de klassieke muziek. De laatste 7 jaar tot 2014, zelfs elke dag en ik vond het prettig om dat ritme vast te houden. Een fantasieverhaal schrijven is totaal anders dan journalistiek schrijven, het was echt een mentale omschakeling.

Verhaal tot de essentie terugbrengen is het belangrijkste gebleken. Ik heb uiteindelijk behoorlijk veel woorden aangepast. Daarnaast de woordkeuze en de doelgroep goed voor ogen houden. Ik heb ook veel met de illustratrice gespard. Zij voelde zich gestimuleerd en kwam met geweldige tekeningen. Samen verzonnen we visuele grapjes die nog meer kijkplezier geven. Verhaal en illustraties zijn nu onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Kleuren uitzoeken bij de drukker was ook belangrijk. Hij heeft mij ook allerlei kwaliteit van papier en kaft getoond en samen met mij keuzes gemaakt. De kwaliteit van de boeken van Lemniscaat waren daarbij mijn voorbeeld en wens. Ik ben blij dat te hebben gedaan, want de eerste indruk, kwaliteit van kleur en materiaal, blijkt nu in de praktijk doorslaggevend bij de vakhandel.

Op basis van het boek is een vertelconcert en theatervoorstelling gemaakt. Kan je daar wat meer over vertellen?

De licht-klassieke muziek die is gecomponeerd bij het verhaal, is in het genre van het Melodrama gegoten. Dat betekent dat de vertelster door de muziek heen spreekt. Op deze wijze worden muziek en verhaal één, net zoals in het bekende Peter en de Wolf.
Om een luister-cd te maken, hebben we de muziek bij het verhaal uitgebreid met een Ouverture, een Inleiding waarin de personages en hun muzikale motiefjes worden uitgelegd en de instrumenten worden voorgesteld, en een meezingliedje. De cd duurt 30 minuten en deze versie hebben we ook op scholen gespeeld.

Theatervoorstelling Matilda en Kleine Vis

Voor theaters is 30 minuten niet genoeg en is het belangrijk om ook visueel te boeien. Daarom tekent de kunstenaar Gerard de Bruyne live tijdens het verhaal, geprojecteerd op achterdoek. Na het verhaal studeert de vertelster het liedje in met de zaal. We hebben een workshop ontwikkeld en de hele zaal zingt al snel mee. Na het liedje worden alle kinderen uitgenodigd om op het podium te komen tekenen. Ons decor is een papieren strand waarop de kunstenaar schelpen en het zwembadje heeft getekend. Voor de kinderen liggen kleurplaten van schelpen en krijtjes klaar. Terwijl zij samen met de kunstenaar tekenen en kleuren, spelen de vier musici (w.o ik zelf en de componist) fragmenten uit de muziek. Na circa 15 minuten leggen de kinderen hun tekeningen om het strandje heen, en zingen tot slot nog een keer het liedje. De totale duur van de voorstelling is circa 55 minuten.

Waar en wanneer is de voorstelling te zien?

Alle data en locaties van de voorstellingen zijn te vinden op de website: www.matildaenkleinevis.nl

In juni 2016 spelen we ook vier keer in Festival Classique in Den Haag, locatie Spiegelzaal Kurhaus Scheveningen: zo 12 & 19 juni: 11.00 en 14.00 uur.

Wat zijn je ervaringen van de bezoekers?

We krijgen louter positieve reacties van programmeurs, ouders en kinderen. Het artistieke gehalte van de klassieke muziek, vertelling en tekeningen, vindt men van hoge kwaliteit en ouders genieten er zelf ook van. Er is rust in de voorstelling en kinderen luisteren heel geconcentreerd. Met elkaar zingen en samen tekenen, wordt ook gewaardeerd. Kinderen blijven na afloop soms door tekenen en willen niet stoppen. We geven alle kinderen ook twee kleurplaten mee naar huis.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers? En waarom zijn dit jouw favorieten?

Ik vind Richard Scarry altijd goed, er valt zoveel te kijken én het is educatief. Daarnaast de boeken van Lemniscaat, omdat ze zo prachtig getekend zijn en zulke mooie kleuren gebruiken. Het Muizenhuis van Rubinstein vind ik ook een geweldig vondst.
Als kinderboekenschrijfster bewonder ik Tonke Dragt. (Zij schreef geen prentenboeken.) Haar prachtige taal is geschikt voor kinderen én volwassenen. Ik las ze allemaal tijdens mijn jeugd en lees ze nog wel eens.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

Ja, ik werk momenteel aan een tweede Matilda boek waarin een instrument een belangrijke rol speelt. Daar wil ik ook weer een luister-cd bij maken met klassieke muziek.
Ook vertaal ik korte verhaaltjes uit het Frans. Ik kreeg dit voorleesboek toevallig in handen. Eerst wilde ik er mijn Frans mee oefenen. Toen bleken het een beetje ouderwetse, maar heel lieve voorlees-verhaaltjes te zijn. Ik herschrijf ze en leer zo veel van andermans fantasie.

Interview Rian Visser

26 januari, 2016Interviewsappadmin

Rian Visser is een echte duizendpoot. Ze heeft meer dan 80 kinder- en prentenboeken geschreven voor verschillende leeftijden. Ze is tevens grafisch vormgeefster. Ze heeft bordspellen bedacht. Ze ontwikkelt met haar bedrijf books2download kinderboeken apps en geeft e-books uit. Ze maakt tevens digibordlessen, geeft workshops en bezoekt scholen. Daarnaast houdt ze nog actief haar eigen blog bij (rianvisser.nl).

Dag Rian, je hebt nogal wat bezigheden, wat ga je in 2016 allemaal ondernemen?

Eerlijk gezegd weet ik dat niet. Ik ben geen planner en ik houd mijn agenda het liefst zo leeg mogelijk. Wanneer ik ’s ochtends opsta pak ik aan waar ik het meeste zin in heb. Dat werkt voor mij het meest effectief. Grote projecten pak ik meestal aan door kleine stapjes vooruit te zetten.

Je hebt zowel informatieve prentenboeken (AVI-boekjes) geschreven als meer “reguliere” prentenboeken. Kun je aangeven waar voor jou het verschil in zit?

Een goed prentenboek verhaal moet je te binnen schieten. Het draait vaak om een leuke vondst en het is moeilijk om daarvoor speciaal te gaan zitten. Nippertje heb ik ooit spontaan bedacht tijdens het tanden poetsen, toen mijn zoon te laat op school dreigde te komen. Timo en het toverstokje heb ik bedacht toen mijn zoon een goocheldoos cadeau kreeg. Op dat soort momenten was ik helemaal niet van plan een prentenboek te schrijven.

Nippertje, Rian Visser en Noëlle Smit, Gottmer, 2008

Timo en het toverstokje, Rian Visser en Klaas Verplancke, books2download, 2013

Andere prentenboeken zoals Plets, plets, plats! en Een superslee! zijn in opdracht geschreven. Dan loop ik een tijd rond met het thema in mijn hoofd en probeer in gedachten verschillende verhalen uit. Soms ga ik al schrijven, voordat het idee af is, maar dan wordt het niks. Er moet eerst in mijn hoofd iets verrassends gebeuren, iets waar ik enthousiast over wordt. Daarna schrijf ik het verhaal redelijk snel neer.

AVI-boekjes schrijven is een heel andere tak van sport. Dat is eindeloos puzzelen. Vooral bij AVI start moet je heel goed rekening houden met alle woorden die nog niet mogen.

Hoe ga jij te werk bij het schrijven van een prentenboek?

Prentenboeken beginnen bij mij met het verhaal. Zodra ik dat bedacht heb, schrijf ik het op en verdeel ik de tekst meteen over twaalf dubbele pagina’s: de omvang van het boek. Daarna schrijf ik er illustratie-instructies bij. Zo kan ik goed zien hoe de actie per pagina is. Gebeurt er genoeg en is het beeld afwisselend? Daarna lees ik de tekst nog een aantal keer hardop, want pas dan hoor ik of de tekst goed klinkt.

Wanneer de uitgever tevreden is met het verhaal, wordt er een illustrator bij gezocht. Deze maakt schetsen die ik in de opmaak zet. In dit stadium pas ik vaak de tekst nog wat aan om goed bij het beeld aan te sluiten. Bij De wedstrijd van Schildpad en Haas was meteen bekend dat het boek ook een app en animatie zou worden. In de app zouden de linker- en rechterpagina niet tegelijk maar na elkaar in beeld komen. We hielden daar bij het papieren boek al rekening mee.

De wedstrijd van schildpad en haas, Rian Visser en Tineke Meirink, Zwijsen, 2013

Je bent ook grafisch vormgeefster. Toch illustreer je bijna nooit de (prenten)boeken die zelf hebt geschreven. Is dat een bewuste keuze?

Grafische vormgeving is niet hetzelfde als illustreren. Ik deed op de Kunstacademie eerst wel het vak Illustratief, maar ben overgestapt naar grafische vormgeving. Ik kan aardig tekenen, maar ik heb geen goede stijl voor kinderboeken.

Met books2download ben je een van de eerste die kinderboeken en prentenboeken als e-book uitgeeft en apps ontwikkeld. Hoe en waarom ben je hieraan begonnen?

Met apps kun je animatie, geluid en interactie toevoegen aan het verhaal. Ik vind dat inhoudelijk heel interessant. Kinderen kunnen zelf het verhaal in beweging zetten. Voor ouders die niet goed Nederlands spreken zijn digitale kinderboeken erg handig, omdat er een voorleesstem in zit. Voor eerste lezers kun je geluid aan een AVI-boekje toevoegen. Ik heb daarom met veel verschillende apps en e-boeken geëxperimenteerd.

de prentenboek app "Timo en het toverboek" — de prentenboek app “Timo en het toverboek”

de prentenboek app "Timo en het toverstokje" — de prentenboek app “Timo en het toverstokje”

Waar zit voor jou het verschil tussen een e-book en een app?

In een app is veel meer mogelijk dan in een e-boek, omdat een app geprogrammeerd is. Je kunt alles laten maken en animeren zoals je het wilt. Dit is wel heel duur, dus veel apps worden met een template-achtige software gemaakt, waarbij de mogelijkheden beperkter zijn. Er is ook software om zelf apps te maken, zonder te hoeven programmeren. Deze apps zijn eenvoudiger en lijken meer op een e-boeken.

Wanneer een app echter geen functionaliteit bevat die niet ook mogelijk is in een verrijkt e-boek, wordt de app in de App Store geweigerd. Toch maak ik een digitaal kinderboek liever als app dan als e-boek. Een groot voordeel van een app boven een e-boek is de vindbaarheid. De app krijgt ook een eigen icon op de telefoon of tablet, terwijl het e-boek alleen in een andere app te vinden is. Voor e-boeken zijn klanten soms wel weer bereid meer geld uit te geven.

Is het ontwikkelen van een app (van een prentenboek) niet erg kostbaar? Je moet animeren, programmeren, audio opnemen etc.

Ja, het is erg kostbaar en tijdrovend. Voor een geprogrammeerde app met geluid en animaties moet je al gauw een budget van € 10.000 euro hebben. Apps kunnen in de winkel niet duur zijn, want dan koopt niemand ze. Veel mensen downloaden sowieso alleen gratis apps. Van de prijs van een app draag je ook nog eens 30% af aan Apple of Google. Apps zijn daarom zelden winstgevend.

Is het ontwikkelen van app van een prentenboek of kinderboek commercieel interessant?

Ik heb wel winstgevende apps kunnen maken door veel zelf te doen, bestaand materiaal te hergebruiken en veel aan promotie te doen. Die promotie stopt nooit: je moet apps doorlopend onder de aandacht blijven brengen. Ik heb ook apps gemaakt die voor de gebruiker gratis zijn, maar die gesponsord zijn door een instituut. Op die manier zijn de kosten van het maken van de apps gedekt. Zoeken naar sponsors is wel erg tijdrovend en lastig.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken en/of prentenboeken-apps?

Mijn app Timo en het toverboek is al 5 jaar oud, maar is nog steeds een van de meest geavanceerde en grappige Nederlandstalige prentenboek-apps. Het is altijd een groot succes als ik hem vertoon voor een groep. Hij is ook internationaal genomineerd voor de Bologna Ragazzi Award. De app Timo en het toverstokje is betaald door het Nederlands Jeugdinstituut en is daarom gratis. Ook deze app laat ik vaak zien, want het is heel fijn dat zo veel ouders en kinderen gratis kunnen kennismaken met digitale prentenboeken en het verhaal wordt zowel door jonge als oudere kinderen gewaardeerd.

Zacht zijn de wolken is een mooie poëzie-app, die ik heb kunnen maken door subsidie van het Nederlands Letterenfonds. “Het lettercircus”, “Daans reis om de wereld”, “Pigmentus, de kleurentovenaar”, “Appie en opa” en “Waar kom ik vandaan?” zijn vijf heel verschillende apps die ik zelf gemaakt hebt met het programma InDesign en FolioBuilder. Daardoor kon ik de kosten laag houden. De app “Nippertje” heb ik niet zelf gemaakt, maar dit boek is wel mijn favoriete prentenboek. Hoewel ik “Drie dappere paardjes”, “Het boekenfeest” en “Hieper” ook leuk vindt. Van andere schrijvers lees ik graag “Stap maar op mijn bezemsteel”, dat is vertaald door Bette Westera.

Ben je momenteel bezig aan een nieuw prentenboek en/of app? Zo ja, kun je een tipje van de sluier oplichten?

Ik ben met verschillende boeken bezig, maar daar zitten geen prentenboeken en apps tussen. Het laatste digitale boek dat ik gemaakt heb is de poëziebundel “Wil jij met mij?”, met liefdesgedichten voor pubers. Dit was eerst een papieren boek, maar was niet meer leverbaar. Ik heb er een fixed layout e-boek van gemaakt. Zo’n e-boek met een vaste layout is ook heel geschikt voor prentenboeken, maar is helaas niet op elke e-reader te lezen. De iPad is er het meest geschikt voor en ik verkoop deze e-boeken daarom alleen in de iBooks Store.

Pagina uit het e-book "Wil jij met mij?" van Rian Visser en Annet Schaap — Pagina uit het e-book “Wil jij met mij?” van Rian Visser en Annet Schaap

Heeft Rian Visser tot slot nog (meer) tips voor beginnende schrijvers (van prentenboeken) of makers van prentenboek/kinderboeken apps?

Mijn ervaring is dat het uitbrengen van een prentenboek de laatste jaren moeilijker geworden is. Uitgevers zijn erg voorzichtig. Misschien komt er weer een betere tijd aan, want de verkoop van boeken schijnt weer aan te trekken. Uitgeven in eigen beheer moet je vooral doen voor het plezier dat je eraan hebt, niet om er rijk van te worden. Ook wanneer je het lukt om bij een gerenommeerde uitgeverij te publiceren zal je van 5% royalty’s niet snel rijk worden. Laat je echter niet ontmoedigen en volg je dromen!

Interview Sandra Klaassen

5 januari, 2016Interviewsillustratoradmin

In maart 2015 verscheen “Peg the little sheepdog” van Sandra Klaassen. Waar gaat dit prentenboek over en komt hier ook een Nederlandse vertaling van?

Peg the little sheepdog’ gaat over een jonge Border Collie die niet geschikt is als boerderij hond. Ze komt in een gezin terecht maar omdat ze haar eerste levensjaar voornamelijk buiten heeft doorgebracht weet ze niet hoe ze zich moet gedragen in huis, binnen een gezin. Met de liefde voor Peg, veel geduld van de kinderen en Peg’s lieve karakter komt alles goed. Het boek is uitgegeven door een Schotse uitgeverij. Ik weet nog niet of er een Nederlandse vertaling komt, maar dat zou natuurlijk erg leuk zijn.

Hoe vind je het om zelf de tekst te schrijven?

Hoewel ik echt een illustrator ben en geen schrijver heb ik dit verhaal zelf geschreven omdat het echt gebeurd is. Ik heb het zelf meegemaakt. De kinderen in het boek zijn mijn kinderen. Net zoals in het boek ‘Uan the little lamb’ (Lammetje). Ook dat hebben we zelf meegemaakt op het afgelegen Schotse eiland Uist waar ik woonde. Het voelt fijn om tekst en illustraties in eigen hand te hebben. Leermomenten waren er zeker. Je moet je continu afvragen wat je wil vertellen in woord en wat wil je uitdrukken in beeld? Welk gevoel wil ik oproepen en hoe verbeeld ik dat? Het is een lang proces en in het begin is er heel veel
tekst en zijn er veel illustratie ideeën. Maar je gaat steeds meer schrappen. Tot er een sterke verhaallijn overblijft in woord en beeld. Een andere moeilijkheid vond ik om in het Engels te schrijven omdat het niet mijn moedertaal is. Maar daar hielp mijn editor van de uitgeverij bij.

Hoeveel prentenboeken heb je eigenlijk gemaakt en wat maakt voor jou een prentenboek anders dan een kinderboek?

Ik heb inmiddels meer dan honderd kinderboeken mogen illustreren. Maar hoeveel prentenboeken? Ik denk ongeveer 15.

Prentenboeken zijn over het algemeen voor hele jonge kinderen. Vaak betekent dat weinig (of geen) tekst, de illustraties verbeelden het verhaal. Er is veel ruimte voor illustraties, op elke pagina. Een prentenboek is beeldbepalend. Anders dan bijvoorbeeld een boek met voorleesverhalen. Daarin vullen ( en ondersteunen) de illustraties de tekst aan. Het verbeeldt een situatie. Zeker zo belangrijk trouwens.

Illustratie van Sandra Klaassen voor "Vos doet dom — Illustratie van Sandra Klaassen voor “Vos doet dom”, auteur Isabel Versteeg, Zwijsen, 2014

Je hebt lang in Schotland gewoond. Is het makkelijker om in het Verenigd Koninkrijk een prentenboek uit te geven dan in Nederland?

Ik heb lang in Schotland gewoond en kom er nog vaak vanwege mijn kinderen die daar zijn blijven wonen. Ik heb niet de ervaring dat het makkelijker is om in de UK een boek uit te geven. Natuurlijk is het Verenigd Koninkrijk vele malen groter dan Nederland maar er worden dan ook wel ontzettend veel prentenboeken uitgegeven. Een verschil is wel dat in het Verenigd Koninkrijk de (prenten) boeken bijna altijd in paperback worden uitgegeven in tegenstelling tot Nederland (harde kaft). Een ander verschil is dat een prentenboek in het Verenigd Koninkrijk meestal uit 32 pagina’s bestaat terwijl dat in Nederland (meestal) 24 pagina’s zijn.

Hoe ga je te werk bij het maken van de illustraties?

Mijn werkproces begint met ideeën. Ik schrijf van alles op, maak heel veel notities. Ik struin door al mijn knipsels en aantekeningen. Ik maak een storyboard zodat het geheel wat overzichtelijker wordt. En ik maak altijd heel veel schetsen (in stift). Ik knip ze uit, plak ze op, verplaats ze op de pagina, vergroot of verklein ze. Het zoeken van de goede compositie is erg belangrijk. En het kan een enorme worsteling zijn, en soms zelfs frustrerend, om tot een resultaat te komen waar je uiteindelijk tevreden over bent. Ik denk niet dat mijn werkproces in al die jaren echt veranderd is. Maar natuurlijk vindt er wel een ontwikkeling in je werk plaats. Mijn werk is rustiger geworden.Van elk nieuw boek leer je en is een ervaring rijker.

Schetsen voor "Sep the little sheepdog", Sandra Klaassen, 2015, Floris Books — Schetsen voor “Peg the little sheepdog”, Sandra Klaassen, 2015, Floris Books

Wat zijn jouw favoriete materialen en technieken om te illustreren?

Ik werk het liefst met aquarelverf, pen en inkt voor mijn illustraties. Na vaak geëxperimenteerd te hebben met andere media voel ik mij het meest vertrouwd met deze materialen. Aquarelverf kun je laag over laag opbouwen terwijl het transparant blijft. De gevoeligheid die ik probeer aan te brengen in mijn werk lukt me het beste met deze verfsoort. Het past bij me.

Waar moet je op letten bij het gebruik van deze materialen en technieken?

Bij grote vlakken is het wel eens lastig om een egale tint te verkrijgen omdat aquarelverf nogal eens opdroogt met ‘randen’.

Illustratie van Sandra Klaassen voor "Een jasje voor klein konijn". auteur Rindert Kromhout, Nederlands Jeugdinstituut, 2015 — Illustratie van Sandra Klaassen voor “Een jasje voor klein konijn”. auteur Rindert Kromhout, Nederlands Jeugdinstituut, 2015

Je hebt voor heel veel auteurs en uitgeverijen kinderboeken geïllustreerd. Aan welk boek, auteur en/of uitgeverij bewaar je de beste (of leuke) herinneringen en op welke ben je het meest trots?

De boeken ‘De hele wereld rond’, ‘Vuurvliegjes..’, ‘Zeemeerminnen..’, (Lemniscaat) waren heel fijn om te illustreren. Ik hou erg van sprookjes en volksverhalen.

Aan ‘Ik wou dat ik anders was’ van Paul Biegel bewaar ik veel goede herinneringen. Het verhaal sprak me enorm aan, het is altijd een favoriet gebleven. Ik heb nog steeds de brief die Paul Biegel me stuurde waarin hij schreef erg blij te zijn met mijn illustraties.

Eerder dit jaar is van Rindert Kromhout het prentenboek ‘Een jasje voor klein konijn’ verschenen. Hij gaf me totale vrijheid om het te illustreren en het vertrouwen dat ik daarmee kreeg was heel bijzonder. Het was een ontzettend fijn boek om aan te werken.

Natuurlijk zijn de boeken ‘Uan the little lamb’ en ‘Peg the little sheepdog’ me erg dierbaar omdat het mijn eigen belevenissen zijn.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers? En waarom zijn dit jouw favorieten?

Ik verzamel al jaren kinderboeken. Te moeilijk hoor om een paar favorieten te noemen want er is zoveel moois. Van Beatrix Potter tot Kveta Pacovska en van William Steig tot Carll Cneut. Thé Tjong-Khing: altijd fantastisch! Zijn werk zit zo goed in elkaar.

Armando’s ‘De prinses met de dikke bips’ is één van mijn lievelingsboeken. Zó grappig geschreven en prachtig geïllustreerd door Susanne Janssen.

En ik vind Elle van Lieshout & Erik van Os zeer goede schrijvers. Verfijnd, en met weinig woorden veel kunnen zeggen. Dat is knap.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

Momenteel ben ik bezig met een nieuw prentenboek voor mijn Schotse uitgeverij. Het is nog helemaal in de beginfase. Ideeën, het bedenken van de verhaallijn etc. In ieder geval wordt het wel weer een eiland verhaal.

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende illustratoren (van prentenboeken)?

Probeer uit te vinden waar je kracht ligt. En vooral heel veel kijken en tekenen. Uit alles wat er om je heen gaande is kun je inspiratie halen.

Wil je meer weten over Sandra Klaassen en haar werk als illustrator? Neem dan eens een kijkje op haar eigen website.

Prentenboek debuut – De Zonnebloem

30 december, 2015Interviews, Nieuwe Prentenboekengraviant, illustrator, schrijveradmin

Hanneke Frenken met haar debuut prentenboek De Zonnebloem — Hanneke Frenken

Hanneke Frenken heeft met “De Zonnebloem” haar debuut gemaakt als prentenboek auteur en illustrator. De zonnebloem is een prentenboek dat aan kinderen laat zien hoe uit een klein zaadje een grote, sterke bloem groeit en wat die bloem allemaal nodig heeft om te kunnen groeien. Er komen een aantal thema’s aan bod, zoals de natuur, de levenscyclus van een bloem, vriendschap, maar ook dood en afscheid nemen. Het boek is uitgegeven door Graviant educatieve uitgaven en is bij diverse boekwinkels te bestellen. Prentenboek.nl sprak met Hanneke over haar debuut en haar leermomenten.

Hoe is je debuut prentenboek “De Zonnebloem” tot stand gekomen?

In 2013 ben ik met mijn vriend en een paar anderen in Italië op vakantie geweest. We reden langs grote velden vol zonnebloemen. Dat vond ik ongelooflijk mooi om te zien. Het leek net of al die bloemen lachten en wuifden.

De zonnebloem is sowieso mijn lievelingsbloem. Elk jaar plant ik er een aantal in de tuin. Op een dag viel het me op dat de bloemen ‘bezoek’ kregen van allerlei dieren, als bijen, hommels, vlinders en lieveheersbeestjes. Na een tijdje gebloeid te hebben gaat de bloem dood, maar laat zonnebloempitjes achter voor het volgende jaar.

Net in die tijd heb ik afscheid moeten nemen van twee mensen die me nabij stonden.
Al deze dingen waren voor mij inspiratie tot het schrijven van dit boekje.

Illustratie uit het prentenboek debuut van Hanneke Frenken - De Zonnebloem — Illustratie uit het prentenboek debuut van Hanneke Frenken – De Zonnebloem- 2015 – Graviant

Hoe ben je te werk gegaan qua illustraties en tekst?

Vlak nadat we uit Italië terug waren maakte ik een soort schets van het verhaal van de Zonnebloem. Enkele weken later las ik die schets nog eens over en ik verbeterde er wat dingetjes aan. Zo werd het verhaal stukje bij beetje bijgeschaafd. Soms verzon ik er iets bij, soms liet ik stukjes weg. De tekst wilde ik graag eenvoudig en kort houden. Ik heb geprobeerd om er een stukje gevoel in te leggen, zonder het meteen te zwaar te maken.

Tekenen en schrijven zijn altijd hobby’s van mij geweest. Al van kinds af aan schreef ik korte verhaaltjes voor anderen en maakte er tekeningen bij. Wel vond ik dat ik moest leren om echt professioneel te illustreren. Daarom ben ik een cursus gaan volgen. Op die cursus leerde ik met aquarelpotlood en aquarelverf werken. Deze materialen vond ik geschikt voor dit verhaal, omdat ze zacht overkomen op het papier. Ik heb geprobeerd om een lieflijke sfeer te scheppen, zonder het oubollig te laten lijken. Soms was het wel een beetje zoeken om een middenweg te vinden. Ook heb ik besloten om de illustraties niet te moeilijk te maken en zoveel mogelijk alleen te tekenen wat de tekst omschreef, zodat er voor hele jonge kinderen, of kinderen met autisme niet te veel afleidende elementen te zien zijn.

Pagina uit De Zonnebloem - Hanneke Frenken - Graviant - 2015 — Pagina uit De Zonnebloem – Hanneke Frenken – Graviant – 2015

Welke weg heb je bewandeld voordat De Zonnebloem werd uitgegeven?

Ik heb een aantal uitgeverijen benaderd die gespecialiseerd zijn in kinderboeken en prentenboeken. De uitgeverijen heb ik via Google gevonden (tip: uitgeverijen prentenboeken) . Een kennis van me heeft de illustraties professioneel ingescand. Mijn werk heb ik digitaal doorgestuurd.

Van Graviant Educatieve Uitgaven kreeg ik vrijwel meteen bericht (volgens mij binnen een week). Van de andere uitgeverijen heb ik ook allemaal een reactie gehad. Sommige vonden mijn werk niet in hun assortiment passen en andere zouden het fijn vinden wanneer ik ze per post een manuscript toestuurde. Dat was gelukkig niet meer nodig, want Graviant had al toegezegd.

Heb je nog veel moeten aanpassen?

Eigenlijk niet echt. Ik heb alleen een extra illustratie bij moeten maken. Dat is de illustratie met de vogel en de blauwe lucht. Dat moest, omdat alles dan beter uitkwam qua tekst en pagina indeling. Ook had ik al een idee voor een pagina indeling. Bij de uitgeverij hadden ze andere ideeën en de meeste dingen die ze voorstelden vond ik zelf ook mooier. We hebben overlegd en over het resultaat ben ik heel tevreden.

Wat zijn jouw leermomenten geweest?

De tekst schreef ik in de zomer van 2013 toen we terugkwamen van de vakantie in Italië.
Om de paar maanden las ik hem over en telkens bedacht ik nieuwe zinnetjes, of dingen die
aangepast moesten worden. Ik vind het heel belangrijk dat iets voor kinderen begrijpelijk
blijft. Daarnaast probeerde ik om een bepaalde sfeer te scheppen. Ik denk dat dat iets is
wat je niet meteen kunt, maar wat een proces is dat een bepaalde tijd in beslag neemt.
Telkens zie en bedenk je je weer andere dingen. In eerste instantie dacht ik: Zo, dit is mijn
verhaal en zo blijft het. Niet dus, er is heel veel veranderd.

Wat ik vooral heb geleerd is het omgaan met aquarelverf en aquarelpotlood. Hiervoor heb ik een speciale cursus gevolgd van één vrijdagmiddag per maand en dat was mega interessant! Toen ik met het boek begon had ik amper met deze spullen gewerkt. Het enige dat ik kende was kleurpotlood, stiften en Oost-Indische inkt. In de loop der maanden heb ik heel veel uitgeprobeerd. Soms hield ik er een mooie plaat aan over, soms was het beter om het werkje maar meteen weg te gooien.

Om dieren te leren schilderen heb ik via Google Images foto’s opgezocht van verschillende
dieren en geprobeerd om die op een “schattige” manier na te tekenen. Soms was dat best een uitdaging. Met een konijn gaat dat wel, maar een mier is echt een klein monster van dichtbij. Na twee jaar was mijn boekje klaar. Ik heb alle illustraties professioneel in laten scannen door een kennis. Omdat ik eigenlijk heel nieuwsgierig was en een idee wilde hebben van hoe het geheel er in een boek uitzag heb ik de illustraties en tekst in een fotoboek gezet en uit laten printen bij de Hema.

Mijn fotoboek heb ik aan familie en vrienden laten zien. Iedereen was enthousiast en dat
maakte dat ik de stap naar uitgave durfde te zetten.

Waar moet je op letten bij het gebruik van aquarelverf en -potlood?

Wanneer je met aquarelverf te veel over je papier gaat, of iets te ruw probeert om iets weg te poetsen met een stukje keukenrol gaat je papier helemaal stuk. Ook is het bij aquarelpotlood een beetje lastig om nog iets te verbeteren wanneer je je tekening eenmaal hebt staan. De oogjes en de mondjes van de poppetjes tekende ik als laatste met een zwarte pen. Een enkele keer is het voorgekomen dat mijn figuurtje nog niet helemaal droog was. Het gevolg was dat alles helemaal uitliep. Daar viel niks meer aan te verbeteren en ik kon helemaal opnieuw beginnen.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers?

De Nijntje-serie van Dick Bruna vind ik heel leuk. De verhaaltjes gaan over dagelijkse dingen en zijn eenvoudig, op rijm verteld. Ook maakte Dick Bruna alleen gebruik van een aantal basiskleuren en hele eenvoudige vormen. Ik denk dat dat juist de kracht is van zijn werk.

Ook Eric Carle vind ik heel goed. Zijn tekeningen zijn een soort kleurrijke collages en gaan meestal over dieren en natuur. Ze zijn heel leerzaam. Ik heb aan heel veel kinderen het boekje van “Rupsje Nooit Genoeg” voorgelezen en de reacties waren elke keer even leuk.

Daarnaast vind ik de tekeningen van Beatrix Potter ook heel mooi. De verhalen ken ik niet zo goed, maar de illustraties zijn heel knus en als ik plaatjes van Peter Rabbit zie krijg ik een nostalgisch gevoel.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek?

Ja, sinds kort ben ik aan het tekenen en schrijven voor een nieuw boekje. De illustraties zijn in dezelfde stijl als die van “De Zonnebloem”. Ook komen er weer een aantal educatieve thema’s aan bod, zoals tot tien leren tellen en dat wormen kruipen en niet vliegen.

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende schrijvers en illustratoren (van prentenboeken)?

Hanneke aan het werk voor haar nieuwe prentenboek

Wanneer je voor kinderen schrijft is het goed om te proberen de wereld te zien door de ogen van een kind. Door om je heen te kijken en korte verhaaltjes te verzinnen bij de mensen en dingen die je ziet kun je veel inspiratie opdoen.

Het is goed om een eigen stijl te bedenken, iets wat bij je past en waar je mee verder kunt.
Wanneer je ergens niet aan uitkomt kun je hulp vragen aan iemand die ervaring heeft met schrijven en illustreren, of juist gewoon aan een vriend waarvan je weet dat hij of zij eerlijk is. Hulp vragen is geen schande en twee zien altijd meer dan een. Geef niet op en zet door, ook jouw werk kan een bijzonder “pareltje” zijn.

Meer zien van Hanneke? Ze houdt haar eigen facebookpagina bij.

Interview Alice Hoogstad

18 november, 2015Interviewsillustratoradmin

Dag Alice Hoogstad, gefeliciteerd met de Gouden Penseel voor “Monsterboek”. Kun je wat vertellen over hoe “Monsterboek” tot stand is gekomen?

Het idee was er al heel lang. Als klein meisje liep ik altijd naar school en tekende onderweg met krijtjes op stoepen en muren. Als ik dan de volgende dag opnieuw die weg afliep, dan waren alle tekeningen weer verdwenen. Kon ik lekker weer opnieuw beginnen. Op een dag werd ik door de schooldirecteur aan mijn oor uit de klas gehaald. Het waren de jaren zestig, toen kon zoiets nog. Wat bleek, vrouwen die elke dag de stoepjes schoon boenden, waren komen klagen! Ik moest voor straf de muren die keer zelf schoonschrobben. Het boek heeft dus autobiografische trekken.

Hoe ga je te werk bij het maken van de illustraties? Kun je jouw werkproces toelichten?

Nino en Nina - Alice Hoogstad — Nino en Nina – Alice Hoogstad en Anton Wegman- Querido – 2011

Een prentenboek begint met een getekend storyboard zonder tekst. De tekst is een aanvulling op het beeld. Soms verzin ik samen met mijn man Anton (Ton) Wegman een verhaal. Dan ga ik eerst tekenen en schrijft hij de tekst. Bij Nino en Nina, een prentenboek dat ik heb gemaakt voor uitgeverij Querido, hebben we op die manier gewerkt. Bij Monsterboek, waar ik de gouden penseel voor kreeg, heb ik de tekst weggelaten omdat het beeld het verhaal voldoende vertelt. Voor de definitieve uitwerking zoek ik het tekenmateriaal dat het beste bij het onderwerp past. Dat kan inkt, krijt, potlood, collage of verf zijn. Meestal is het een gemengde techniek.

Is er veel veranderd in jouw werkproces tussen je debuut prentenboek “Bolder en de boot” en “Monsterboek”?

Bolder en de boot is mijn eerste eigen prentenboek, maar daarvoor had ik al zeker 150 boeken geïllustreerd. Boeken van Rindert Kromhout, Guus Kuijer , Edward van de Vendel, Hans Kuyper, Erik en Elle Lieshout, Paul van Loon en vele anderen. Mijn eerste geïllustreerde boek kan ik me niet eens meer herinneren. Er is wel veel verandert sinds die tijd. Ik experimenteer graag met technieken. Ik houd me niet lang met eenzelfde manier van werken bezig. Het is veel spannender als er iets onder je handen ontstaat dat je niet al vooraf helemaal duidelijk in je hoofd hebt bedacht. Als je veel illustreert moet je oppassen dat je niet teveel als een automatische piloot gaat werken.

"Bolder en de boot", Alice Hoogstad — “Bolder en de boot”, Alice Hoogstad, 2005, Pimento

Wat zijn jouw favorieten materialen en technieken om te illustreren?

Mijn favoriete materiaal is acrylverf en collage. Je kunt met acrylverf zowel transparant, gelaagd als dekkend werken. Je kunt het ook goed combineren met collage of krijt. Ik werk graag met collage omdat je dan snel composities kan wisselen. Het is natuurlijk wel een beetje een ouderwetse methode. Je kunt in Photoshop heel makkelijk hetzelfde resultaat bereiken. Ik beheers die techniek nog niet maar heb wel plannen om me daar in de toekomst in te verdiepen.

Waar moet je op letten bij het gebruik van techniek?

Je moet vooral speels blijven. Zowel in vorm als in materiaalgebruik. Je moet denk ik niet té geroutineerd zijn. Het is veel leuker als er dingen onder je handen ontstaan zonder vooropgezet plan. Ik neem bewust ieder jaar een periode in mijn planning op waarin ik wat kan ‘aanmodderen’. Te vaak zit je anders met een krappe planning, waardoor je niet meer durft te experimenteren.

Je hebt kinderboeken geïllustreerd voor iedere leeftijd. Hoe houd jij als illustrator rekening met verschillende leeftijdscategorieën?

Er is een tijd geweest dat ik alleen verhalen kreeg aangeboden voor kinderen van 9 tot 13 jaar. Dat ging me vervelen omdat je dan als illustrator weinig in te brengen hebt. Je moet zo strikt mogelijk de tekst volgen en die in beeld brengen. En ik had het idee dat ik teveel in herhaling viel. De verhalen leken soms erg op elkaar. Bij een prentenboek heb je veel meer mogelijkheden. Je kunt een hele nieuwe wereld op papier zetten.

Mijn voorkeur heeft de leeftijd van 4 tot 7. Maar onlangs heb ik een tekening gemaakt bij het verhaal van Odysseus en toen vond ik het toch wel weer erg leuk weer eens voor oudere kinderen iets te maken. De afwisseling maakt het leuk.

Het is belangrijk dat je goed blijft kijken naar wat kinderen van een bepaalde leeftijd zich bezig houd, maar ik denk er verder niet teveel over na. Het gaat vanzelf.

Monsterboek is inmiddels ook in het Italiaans verschenen…en wordt ook uitgegeven in de VS, Duitsland, Denemarken, Zuid-Korea en Turkije

Je hebt inmiddels behoorlijk wat prentenboeken geïllustreerd. Op welke ben je het meest trots?

Ik ben het meeste trots op het prentenboek Nino en Nina en de eerste tekeningen van mijn volgende boek. Maar daar ga ik niets over verklappen. Meestal ben ik helemaal niet trots als een boek net af is. Er zitten altijd dingetjes in die beter moeten, maar daar is dan vaak geen tijd meer voor.

De twijfel of iets wel goed is is misschien wel het lastigste van dit vak. Soms ben ik aan het eind van de dag best tevreden met een tekening, maar als ik dan de volgende ochtend kijk vind ik het soms helemaal niks. Dan laat ik het aan collega’s zien of mijn man als ik ergens niet zeker van ben. Op het moment dat je het laat zien kijk je vanzelf ook met meer afstand.

Ik ben niet gauw ergens trots op, maar er staan een paar grote tekeningen in mijn atelier waarvan ik nog niet weet of ze in een verhaal gaan passen. Die tekeningen geven me een goed gevoel. Ik heb daar met heel veel plezier aan gewerkt. Juist omdat er nog geen verhaal is word je nergens in beperkt. Je bent dan heel vrij en daardoor worden de tekeningen veel krachtiger. Soms ontstaat al schilderend een eigen verhaal . Dat is het aller mooiste.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers? En waarom zijn dit jouw favorieten?

Dat wisselt heel sterk. Vaak zijn het details uit schilderijen of de manier van vlakverdeling of kleurgebruik dat me inspireert. Ik hou van stevige sterke vormen en duidelijke heldere composities. Werk van Carl Brown, Silvia Weve, Wolf Erlbrug, Martin Jarrie, Kveta Tacovska, Saul Steinberg, Ingrigd Godon. Teksten van Toon Telligen , Hans Hagen, Ted van Lieshout of Bette Westera zijn favoriet.

Ben je momenteel weer bezig met een nieuw prentenboek? Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

Ik ben met twee nieuw prentenboeken bezig. De ene zal ergens voorjaar 2016 klaar zijn.
Het thema van de Kinderboekenweek 2016 is oma en opa en, echt heel toevallig, gaat mijn volgende boek daar over, maar meer ga ik er niet over verklappen. En over de andere zeg ik ook lekker nog niks. Eerst maar eens kijken of het een beetje gaat worden zoals het in mijn hoofd zit. Het kan nog alle kanten uit.

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende illustratoren?

Blijf jezelf vernieuwen en blijf speels in je manier van werken. Wees kritisch als je verhalen of opdrachten krijgt aangeboden. Het verhaal moet bij je passen. Je moet als het ware staan te popelen om aan het werk te gaan. Ik heb, omdat nou eenmaal ook de schoorsteen van een illustrator moet blijven roken, te vaak verhalen geïllustreerd die me niet inspireerden. Probeer te voorkomen dat je plichtmatig werkt. Bekijk regelmatig werk van anderen maar wordt geen epigoon. Ga veel naar film, theater en exposities. En kijken, kijken, kijken. Daar begint alles mee.

Interview Mies van Hout

31 augustus, 2015Interviewsillustrator, mies van houtadmin

Dag Mies, wat heb jij met prentenboeken?

Prentenboeken maken vind ik het interessantste. Je hebt veel meer ruimte in een prentenboek. Ruimte voor je eigen ideeën. Ruimte voor de tekeningen. Ruimte om zelf je weg te zoeken. Ik vind het interessant om aan een boek als geheel te werken. Dat moet ook. Je kunt niet zomaar tekeningen gaan maken. Ik kan dat het beste als ik alles zelf maak. Dan wordt er niemand boos op je als je alles wilt veranderen. Als ik het met mezelf eens ben, dan kan ik dat doen. En je moet telkens heel goed nadenken en verbeteren en veranderen tot je uiteindelijk uitkomt waar je wilt zijn.

Zijn er bepaalde boeken waar je het meest trots op bent?

“Vrolijk”, omdat ik zie wat het bij kinderen losmaakt. Kinderen gaan aan de hand van dit boek allemaal hun verhalen vertellen. Het helpt ook kinderen met problemen over hun gevoelens te praten. Ik vind het heel bijzonder dat mijn boek dat teweeg kan brengen.

Je mag dit jaar namens de CPNB het prentenboek voor de Kinderboekenweek gaan maken. Kun je al een tipje van de sluier oplichten?

De titel van het prentenboek is “Speeltuin”. Op de eerste pagina zie je een jongetje, een meisje en een kat die zeggen: “Kom we gaan naar de speeltuin. Ga je mee?”. In het boek zie je hun avontuurlijke zoektocht vol plezier naar die speeltuin. Het wordt steeds gezelliger onderweg. Iedereen wil mee. Sterker nog, je mag zelf ook mee. Hoe dat kan, merk je vanzelf. Uiteindelijk komt iedereen aan bij de speeltuin. En wat er dan gebeurt, verklap ik natuurlijk nog niet.

Illustratie uit “Speeltuin”, Mies van Hout, CPNB, 2015

Er komt ook tekst in Speeltuin en die heb ik zelf geschreven. Dat vond ik wel spannend, want ik ben vooral een beeldmaker. Maar ik wilde het echt zelf doen omdat het idee van het boek ook van mij is. Ik kon zo de tekst helemaal aanpassen aan de tekeningen.

Nieuwsgierig naar het eindresultaat? Vanaf 7 oktober is “Speeltuin” verkrijgbaar.

Je hebt kinderboeken geïllustreerd voor iedere leeftijd. Hoe hou jij als illustrator rekening met verschillende leeftijdscategorieën?

Ik let vooral op de duidelijkheid. Verder maak ik gewoon wat ik leuk vind. En dan blijkt het uiteindelijk wel bij een of andere leeftijdsgroep te horen.

Hoe ga je te werk bij het maken van de illustraties? Kun je jouw werkproces toelichten?

Dat ging vroeger anders dan nu. Bij boeken als “Daar buiten loopt een schaap”, ben ik op zoek gegaan naar de verhalen die in de liedjes zitten, de beeldverhalen. Eerst bedenk ik die ideeën in het klein. Een storyboard, zeg maar. Daarna maak ik schetsen met meer details. En uiteindelijk probeer ik zo goed mogelijk te maken wat ik heb bedacht.

Zo’n tekening ontstaat gaandeweg en op deze manier krijg je er controle over.

Dit gaat het beste in verf. Ik heb heel lang in plakkaatverf gewerkt. Maar later ben ik ook met acryl gaan werken. Dat geeft weer andere mogelijkheden. het is wat fijner en transparanter.

Schetsen voor "Vrolijk", Mies van Hout, 2014 — Schetsen voor “Vrolijk”, Mies van Hout, 2014

“Vrolijk” is heel anders gemaakt. Eigenlijk het tegenovergestelde. Ik maakte amper schetsen. Ik begon gewoon te tekenen. Ik probeerde me het gevoel voor te stellen dat ik wilde verbeelden. Daardoor ontstaan er dingen die je niet kunt bedenken. Deze manier is vooral loslaten, laten gebeuren. Totaal anders. Ik vind het een bevrijding. Maar het is wel erg moeilijk. Veel gaat ook niet goed. Ik moet heel veel tekeningen maken. Sommige lukken. Of ik tevreden ben, weet ik niet altijd meteen. Er is tijd nodig om afstand te kunnen nemen om het goed te kunnen beoordelen. Ik ben klaar als ik niet meer twijfel.

Met mijn oude techniek maakte ik veel minder tekeningen. Maar daar deed ik veel langer over. Met mijn nieuwe techniek maak ik meer tekeningen. Maar die maak ik sneller.Eigenlijk doe ik over een prentenboek altijd ongeveer 5 maanden. Ongeacht welke techniek.

Vrolijke vis uit "Vrolijk" — Een voorstudie van de vrolijke vis uit “Vrolijk”, Mies van Hout, 2014, Lemniscaat

Wat zijn jouw favoriete materialen en technieken om te illustreren?

Oliepastelkrijt, acrylinkt, plakkaatverf, acrylverf, finelinders. Nou ja zo’n beetje alles dus. Maar wel met echt tekenmateriaal op echt papier. Ik maak wel gebruik van de computer, maar ik teken er niet op.

Waar moet je op letten bij het gebruik van deze materialen en technieken?

Je moet ze goed leren kennen. Dat kan alleen door er veel mee te werken. En het helpt om te weten op welk papier het voor jou het mooiste wordt.

Heb je zelf een aantal favoriete prentenboeken? En illustratoren en schrijvers?

Ik vind “Sssst, we hebben een plan!”, van Chris Haughton heel erg goed. Het is een erg goed idee en ik hou van zijn stijl en de kleuren die hij gebruikt. Piet Gröbler is een favoriete illustrator. Hij durft ook de nare kant te laten zien. En ondanks dat blijft het er fris en vrolijk uitzien.

De boeken van Charlotte Dematons behoren ook tot mijn favoriete prentenboeken. Ik hou erg van het verhalende in haar tekeningen. Ook “22 wezen”, van Tjibbe Veldkamp en Philip Hopman, vind ik erg goed. Er zit een zeer aantrekkelijke losheid in dat boek. Maar ondertussen staat het als een huis.En de klassiekers als de Gruffalo en Max en de Maximonsters blijven favoriet.

Heb je tot slot nog (meer) tips voor beginnende illustratoren (van prentenboeken)?

Zorg voor een goed basisidee, dat in een paar zinnen te vertellen is. Dat is het belangrijkste.

Wil je meer weten over Mies van Hout en haar werk? Neem dan eens een kijkje op haar eigen website. Of lees de special over Mies van Hout “tekenen tot de twijfel weg is”.