Illustraties bestaan (meestal) uit (meerdere) onderdelen. De bouwstenen waar een illustratie uit is opgebouwd noemt men beeldelementen. Er zijn vijf basis beeldelementen:
1. de punt
2. de lijn (recht/gebogen, horizontaal/verticaal/diagonaal, dun/dik, onderbroken, lengte)
3. de vorm of vlak (vierkant, cirkel etc..)
4. de toon (licht en donker)
5. de kleur (verzadiging, tint en intensiteit)
Daarnaast zijn er nog bepaalde aspecten die van belang zijn bij het creëren van de illustratie: de zogenaamde beeldaspecten. De volgende zijn te onderscheiden:
– ruimte (en perspectief)
– licht
– structuur
– compositie
Het zal duidelijk zijn dat deze elementen en aspecten op een bepaalde manier met elkaar verbonden zijn. Met de lijnen creëer je vorm, maar kun je bijvoorbeeld ook de toon bepalen (door bijvoorbeeld arceringen aan te brengen) of perspectief creëren. Maar perspectief kan ook weer door het gebruik van kleur gemaakt worden. Het voert te ver om op al deze elementen afzonderlijk in te gaan. Alleen al over het gebruik van kleur zijn boeken geschreven.
Wel aardig om hier te noemen is dat de meeste kleuren een bepaalde betekenis of associatie oproepen. Zo staat de kleur rood bijna overal voor liefde, warmte, gevaar en blauw. Rood is een krachtige kleur en trekt de aandacht. Zo zijn alle kleuren te beschrijven. Het gebruik van zwart en wit tekeningen wordt trouwens tegenwoordig ook weer veel toegepast in prentenboek illustraties.
Ook met beeldelementen is een bepaald gevoel op te roepen. Met gebogen lijnen creëer je warmte en veiligheid, met dynamische (kriskras) lijnen creëer je actie, beweging en opwinding. Statische lijnen zoals horizontale lijnen staan voor rust en stabiliteit, verticale lijnen voor hoogte en afstand. Dikke lijnen benadrukken en kunnen staan voor sterkte. Dunne lijnen kunnen elegant zijn en staan voor kwetsbaarheid.
Naast lijnen, kleur en vorm is compositie een essentieel element voor een prentenboek illustratie. De compositie betekent de ruimtelijke verdeling van alle elementen binnen het vlak waarop gewerkt wordt. In welke verhouding staan de elementen tot op elkaar? Wat komt waar? De compositie bepaald of je tekening in evenwicht is of juist niet. De compositie bepaalt de uiteindelijke impact van de illustratie en dat is juist in een prentenboek zo belangrijk omdat de illustraties (eventueel samen met de tekst) het verhaal vertellen. Met de compositie van de elementen oefen je hier grote invloed uit op hoe de lezer het verhaal beleefd.
Een goed boek om meer te leren over compositie is “Meester van de compositie” door Bob Tomanovic. De focus ligt in dit boek wel bij schildertechnieken, maar het behandeld uitgebreid de verschillende aspecten van compositie. Een fijn Engelstalig boek over beeldelementen en compositie is “Design and Composition” van Nathan Goldstein.